Dieta po cholecystektomii czyli usunięciu pęcherzyka żółciowego – zalecenia i dietoterapia
Cholecystektomia to zabieg usunięcia pęcherzyka żółciowego. Według danych, jest to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych na jamie brzusznej. Pacjentom po przebytej operacji zaleca się zastosowanie odpowiedniego sposobu żywienia. Jak właściwie powinna wyglądać dieta po cholecystektomii? Jakie produkty można jeść, a których należy unikać? Jak długo należy stosować dietę po usunięciu pęcherzyka żółciowego?
Pęcherzyk żółciowy – czym jest i jaką rolę pełni w organizmie?
Żółć wytwarzana jest przez hepatocyty w ilości około 0,6-1,2 l/24, a więc ludzka wątroba produkuje co najmniej 1000 ml żółci dziennie. Najważniejszym składnikiem żółci są sole żółciowe będące końcowymi produktami rozpadu endogennego cholesterolu. Biorą one udział w emulgowaniu i rozpuszczaniu tłuszczów. Pęcherzyk żółciowy jest miejscem magazynowania i zagęszczania żółci. Zawiera ona niezbędne enzymy trawienne oraz kwasy, które rozbijają dostarczane do organizmu cząsteczki tłuszczu. Wydzielanie żółci z pęcherzyka żółciowego do dwunastnicy odbywa się poprzez działanie bodźców nerwowych i hormonalnych [1]. Wzdęcia, wymioty, uczucie pełności brzucha, kwaśne odbijanie, uciążliwa zgaga oraz bóle w górnej części brzucha mogą być objawem nieprawidłowości występujących w obrębie działania tego narządu [7]. Dolegliwości te pojawiają się zazwyczaj w niedługim czasie od spożycia posiłku, gdyż żółć nie została doprowadzona to dwunastnicy, w której zachodzi trawienie i wchłanianie tłuszczy [2]. Gdy w organizmie pojawiają się stany zapalne dróg żółciowych oraz kamica żółciowa, jedną z metod leczenia jest przeprowadzenie zabiegu usunięcia pęcherzyka żółciowego. Chirurgia leczenia pęcherzyka żółciowego liczy już ponad 300 lat. Ewoluowała ona od usuwania samych kamieni, poprzez cholecystostomię, aż po cholecystektomię. Obecnie przeprowadza się cholecystektomię laparoskopową oraz klasyczną. Cholecystektomia laparoskopowa jest wykonywana dużo częściej niż metoda klasyczna - po niej pacjenci dłużej dochodzą do siebie [3].
Czynniki ryzyka rozwoju kamicy żółciowej pęcherzyka żółciowego
Badania epidemiologiczne pokazują znaczne różnice w częstości występowania kamicy żółciowej w różnych populacjach. Zauważa się duży wzrost w krajach rozwiniętych i mniejszy w populacjach rozwijających się. Do czynników sprzyjających rozwojowi kamieni żółciowych zalicza się między innymi: otyłość, cukrzycę, brak regularnej aktywności fizycznej, wiek, płeć, sposób porodu, doustne środki antykoncepcyjne, czynniki genetyczne, stosowanie używek, przyjmowanie niektórych leków czy nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Model diety zachodniej opierającej się głównie na zbyt dużej podaży tłuszczu (szczególnie tłuszczów trans i nasyconych kwasów tłuszczowych) przyczynia się do rozwoju kamicy żółciowej. Ponadto, do kolejnych czynników ryzyka związanych ze sposobem odżywiania zalicza się: zbyt małą ilość błonnika w diecie pochodzącego z pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw czy owoców, oraz zbyt dużą zawartość cukrów prostych [4].
Zalecenia dietetyczne po usunięciu pęcherzyka żółciowego
Każda operacja, w tym również cholecystektomia, nierozerwalnie wiąże się z pobytem w szpitalu i odpowiednią dietą po zabiegu. Niezależnie od rodzaju przeprowadzanej operacji, jadłospis powinien opierać się na zasadach diety lekkostrawnej [5]. Pacjenci operowani metodą laparoskopową zdecydowanie szybciej do siebie dochodzą, a do domu mogą wrócić już w 2 lub 3 dobie po operacji [7], dlatego też często pojawia się pytanie: co mogę jeść przebywając w domu? Śpieszymy z odpowiedzią.
Trawienie tłuszczów wymaga odpowiedniej ilości kwasów tłuszczowych, których organizm nie jest w stanie wytworzyć bez pęcherzyka żółciowego. Prowadzi to do bardzo powolnego opróżniania żołądka, które może powodować stany zapalne [6], dlatego dieta po usunięciu pęcherzyka powinna opierać się na zasadach diety łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu. Co to oznacza w praktyce?
A więc:
Okres adaptacji pacjenta po zabiegu trwa zwykle kilka miesięcy. Po tym czasie, należy stopniowo zwiększać w diecie podaż tłuszczu obserwując samopoczucie pacjenta. W dłuższym okresie czasu, po przebytej cholecystektomii ważna jest stała kontrola masy. Zaleca się powolne wprowadzanie żywności zasobnej w błonnik pokarmowy. Każdy pacjent ma indywidualną tolerancję danych produktów, dlatego warto prowadzić stałą samoobserwację i eliminować rzeczy, które powodują dyskomfort. Należy już na stałe wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe, a swoją dietę opierać na zasadach diety śródziemnomorskiej [8].
Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie osób po cholecystektomii
Produkty wskazane w diecie po usunięciu pęcherzyka żółciowego:
Produkty niezalecane w diecie po cholecystektomii:
Bibliografia:
