Ostre zapalenie trzustki to proces zapalny związany z przedwczesną aktywacją proenzymów objawiający się stopniowymi zmianami w miąższu trzustki, prowadząc do upośledzenia funkcji trzustki; zewnątrzwydzielniczej- uwolnienie enzymów trawiennych do przewodu pokarmowego (trawienie białek, tłuszczy i cukrów) i wewnątrzwydzielniczej- bezpośrednio do krwi (insulina, glukagon ). [1,6]
Z roku na rok ostre zapalenie trzustki jest coraz większym problemem populacji Europy, znacznie częściej na powyższą dolegliwość chorują mężczyźni niż kobiety. Mino że większość pacjentów przechodzi łagodną postać choroby, to w przypadkach ciężkich postaci choroby śmiertelność z 1% wzrasta do 30-60%. [1].Najczęstszymi przyczynami ostrego zapaleniu trzustki jest kamica żółciowa nasilająca się u chorych otyłych oraz nadmierne spożywających alkohol, który prowadzi do uszkodzenia struktury trzustki i rozwoju stanu zapalnego. Im rozleglejszy i silniejszy stan zapalny tym więcej narządów i tkanek sąsiadujących zostaje uszkodzona.[4,5]
Od niedawna możemy znacznie lepiej diagnozować powyższą chorobę. Ostre zapalenie trzustki objawia się silnym, ostrym bólem w nadbrzuszu lub górnym lewym kwadracie brzucha. Mogą pojawiać się również wymioty, gorączka. Dodatkowo możemy zaobserwować takie objawy jak : wzmożone napięcie powłok brzusznych, zaburzenia świadomości, osłabienie perystaltyki jelit, często występująca tachykardia, wzrost ciśnienia krwi, zażółcone twardówki oczu ( jeżeli przyczyną choroby jest kamica żółciowa ). W badaniach laboratoryjnych widać znaczne podwyższenie enzymów trzustkowych ( amylazy i lipazy). Ponadto zostają podwyższone enzymy wątrobowe. W badaniach zauważamy podwyższenie bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, animostransferazy asparaginowej (AST), animotransferazy alaninowej (ALT)- podwyższenie powyższych enzymów będzie widoczne jeżeli OZT ma etiologię kamicy nerkowej. Poza tym u pacjenta należy monitorować stężenie kreatyniny, mocznika i elektrolitów, co pozwala stwierdzić czy nerki działają poprawnie . W kwalifikacji OZT wyróżnia się 3 postacie kliniczne w zależności od stopnia rozwoju choroby: [2,5]
*łagodne OZT- nie występuje niewydolność narządowa
*umiarkowane OZT- występuje przejściowa niewydolność narządu trwająca do 48 godzin, może towarzyszyć jej martwica narządu lub zaostrzenie chorób współistniejących np. nadciśnienia tętniczego
*ciężkie OZT – występuje niewydolność narządowa trzustki jak i również innych narządów, stężenie białka C-reaktynego CRP przewyższa wartość 150 mg/dl .
[*według kwalifikacji OZT z Altanty 2012]
W ostrym zapaleniu trzustki katabolizm postępuję bardzo szybko przez to należy zadbać o odpowiednią podaż białek, które uzupełnią straty związane z ich szybkim rozpadem. W pierwszej fazie przy dużych dolegliwości bólowych stosuje się głodówki. Następnie w już w drugiej dobie o ile pacjent jest wydolny podaje się leczenie doustne. Pierwsze posiłki powinny być niskokaloryczne, niskotłuszczowe i małe objętościowo. Według nowych wytycznych nie ogranicza się w dużym stopniu tłuszczy, gdyż jego ograniczenie może wpłynąć na pogłębienie dolegliwości bólowych i ograniczyć wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Wyjątkiem jest OZT z występującymi biegunkami tłuszczowymi. Dodatkowo w leczeniu stosuje się suplementy enzymów trzustkowych, które podaje się na polecenie i pod kontrola lekarza. [3,4,7]
W celu przygotowania odpowiednio zbilansowanej diety najlepiej zgłosić się do dietetyka, który pomoże Ci ustalić odpowiedni plan żywieniowy dostosowany do obecnej wydolności Twojej trzustki. Pamiętaj że jeśli przebyłeś ostre zapalenie trzustki powinieneś kontrolować swój stan zdrowia przez badania analityczne oraz kontrolne badanie usg jamy brzusznej. Dodatkowo w razie pojawienia się dolegliwości bólowych skontaktuj się z lekarzem
mgr Ewelina Wojdak
Bibliografia
