W obecnych czasach coraz częściej spotykamy się ze zjawiskiem niepłodności. Jak podaje Polskie Towarzystwo Ginekologiczne w Polsce problem ten dotyka 1.5 mln par. Biorąc pod uwagę zmiany demograficzne zjawisko to prawdopodobnie będzie się nasilać.
Niepłodność została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako chorobę cywilizacyjną, natomiast kuracja zaburzeń płodności została zakwalifikowana do podstawowych praw człowieka.
Statystyki wskazują, iż w 45-65% przyczyna niepłodności leży po stronie kobiety i 13-45% mężczyzny. U 10-18% powód niepłodności leży po obu stronach związku [1,4].
Jakie są najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet i mężczyzn?
Czynnik męski:
U mężczyzn zazwyczaj pojawia się problem z nieprawidłowymi parametrami nasienia (jakość i ilość nasienia). Czynnik męski stanowi 36% przyczyn niepłodności,
oligospermia - liczba plemników poniżej 15 mln/ml (dolna granica prawidłowych wyników, zgodnie z najnowszymi normami określonymi przez Światową Organizację Zdrowia w 2010 roku),
astenospermia - plemniki o zmniejszonej ruchliwości (mniej niż 32% plemników wykazujących ruch postępowy, pożądany w procesie zapłodnienia),
teratospermia - odsetek prawidłowo zbudowanych plemników wynoszący mniej niż 4% [4,7,8]
Czynnik żeński:
Endometrioza - stanowi 21% przyczyn niepłodności [8]
Niepłodność idiopatyczna - stanowi 13% przyczyn niepłodności [8]
Zaburzenia owulacji - stanowią 8% przyczyn niepłodności [8]
Niedrożność oraz uszkodzenie jajowodów - stanowią 7% przyczyn niepłodności [8]
Przedwczesne wygasanie czynności jajników - stanowią 7% przyczyn niepłodności [8]
Wady w obrębie jamy macicy - stanowią 6% przyczyn niepłodności [8]
Problemy z donoszeniem ciąży - stanowią 2% przyczyn niepłodności [8]
Czynnik szyjkowy - stanowi 2% przyczyn niepłodności [8,2]
Zaburzenia hormonalne (nieprawidłowy poziom LH, FSH, progesteronu, estrogenów, androgenów, ważny jest również poziom TSH, FT3, FT4, CT, prolaktyny)
Zaburzenia psychiczne, seksualne [3,9]
Insulinooporność (podwyższony poziom insuliny we krwi)
Niewyrównana praca tarczycy (m.in. niedoczynność/ nadczynność tarczycy, choroba Gravesa Basedowa, Hashimoto)
Hiperprolaktynemia (podwyższony poziom prolaktyny)
Zespół Policystycznych Jajników (PCOS)
Dodatkowo ogromną rolę zarówno u kobiet jak i mężczyzn odgrywa:
Sposób żywienia
Poziom aktywności fizycznej (najczęściej jest ona zbyt niska)
Palenie tytoniu
Spożywanie alkoholu
Spożywanie nadmiernych ilości kofeiny
Stres
Zbyt wysoka lub zbyt niska masa ciała [1 2]
CZYNNIKI ŻYWIENIOWE PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO NIEPŁODNOŚCI:
Te produkty znacznie obniżają zdolności reprodukcyjne organizmu:
Nasycone kwasy tłuszczowe i tłuszcze trans - Jeśli chcesz poprawić swoją płodność, w pierwszej kolejności mocno ogranicz lub całkowicie wyeliminuj kwasy tłuszczowe trans z diety. Tłuszcze te występują w produktach wysoko przetworzonych. Badania wykazały, że spożycie 2% energii pochodzącej z tłuszczy trans wiązało się ze wzrostem ryzyka wystąpienia niepłodności o 94%. Ponadto, spożycie tłuszczy trans obniża poziom testosteronu w surowicy krwi oraz liczbę i ruchliwość plemników. Poniższa grafika przedstawia źródła zdrowych jak i niezdrowych tłuszczy. [1,6].
Cukry proste, produkty o wysokim indeksie glikemicznym (IG) - Stałe wydzielanie dużych ilości insuliny przez trzustkę prowadzi do insulinooporności, co może hamować owulację, dojrzewanie jajeczkowania lub utrudniać jego zagnieżdżenie się w macicy. Kobiety z insulinoopornością 4 do 5 razy częściej nie donoszą ciąży niż zdrowe kobiety! [5].
Alkohol – u kobiet może doprowadzić do stresu oksydacyjnego, który może zaburzyć gospodarkę hormonalną, cykle menstruacyjne. Może stać się również przyczyną rozwoju endometriozy oraz przedwczesnych urodzeń czy poronień. U mężczyzn alkohol uszkadza komórki rozrodcze, zmniejszając ich aktywność, zmniejsza ilość nasienia, zwiększa ilość nieprawidłowych plemników. Badania przedstawiają iż od 30-80% męskich zaburzeń płodności jest konsekwencją nadmiernego spożycia alkoholu [5,6].
Nikotyna- Palenie papierosów bierne jak i czynne zmniejsza szanse zajścia w ciążę o 20-40% [5]. Nierzadko u kobiet palenie papierosów może przyczynić się do spadku hormonu LH i wzrostu FSH co wpływa na zaburzenia owulacji. Substancje znajdujące się w dymie papierosowym mogą prowadzić do zmniejszenia ilości i jakości pęcherzyków jajnikowych. U mężczyzn z kolei zaburzają gospodarkę hormonalną, pogarszając jakość ejakulatu [6].
Kofeina - nadmierne spożywanie kofeiny (do 5 filiżanek dziennie) może wydłużyć starania o ciążę nawet do 9 miesięcy. Do tej pory, badania nie potwierdzają negatywnego działania kofeiny na płodność mężczyzn, jednakże zachęca się do spożywania jej w odpowiednich granicach np.: 1 kawa dziennie [6].
PROFILAKTYKA (zapobieganie)
Jest najlepszym sposobem by zapobiec chorobom. W przypadku płodności przywiązuje się ogromną uwagę do roli składników odżywczych znajdujących się w pokarmach [4]. Składniki pokarmowe zawarte w żywności wpływają na poziom hormonów w organizmie człowieka, co koreluje z procesem owulacji i płodnością [7].
Nieprawidłowe parametry nasienia u mężczyzn należą do najczęstszych przyczyn zaburzeń płodności. Odpowiednio zrównoważona dieta może przyczyniać się do znacznej poprawy tych wskaźników [5].
Niebawem informacje na temat produktów wzmacniających płodność znajdziecie we wpisie na naszej stronie pod tytułem „Produkty wzmacniające płodność”.
[2] Jeznach-Steinhagen A., Czerwonogrodzka-Senczyna A. (2012). Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Via Medica
[3] Górna I. (2014). Wpływ sposobu żywienia oraz wybranych parametrów stylu życia na płodność i rozrodczość kobiet. Rozprawa doktorka Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
[4] https://www.invimed.pl/przyczyny-nieplodnosci
[5] 7] Morawska J. (2019). Naturalna terapia niepłodności u kobiet. Naturoterapia w praktyce- dostęp online dn.12.08.2020
[6] Bojanowska M., Kostecka M.(2018). Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. KOSMOS Problemy Nauk Biologicznych, 67,2, 425-439
